สล่าเรือน - เชิงช่าง

ขั้นตอนการสร้างเรือน

การออกแบบ - เขียนแบบ : คนเมือง (ล้านนา) มีความเชื่อในการสร้างเรือนตามการวางโฉลกเสา โดยจะมีจำนวนเสาเรือนที่ดีตามตำราไว้อยู่แล้ว สล่าเก๊าที่จะสร้างเรือนจะมาดูที่ดิน และหมายไว้ว่าตรงไหนเป็นเสาอะไร จะได้ขนาดเรือนตามที่ดินที่เจ้าของเรือนมีอยู่ โดยจำนวนเสารวมทั้งหมด จะต้องตกอยู่ที่ตำแหน่งที่ดีเท่านั้น หากไม่ดีก็จะมีการเพิ่มลดจำนวนเสา ซึ่งระยะห่างของเสาแต่ละต้นจะอยู่ที่ประมาณ ๒ – ๓ เมตร ยกพื้นใต้ถุน ๒.๕ – ๓ เมตร ความสูงของตัวเรือนประมาณ ๒ – ๒.๕ เมตร ระยะวางประตูจากพื้นอยู่ที่ความสูง ๘๐ เซนติเมตร ความสูงดั้งจากระยะคานประมาณ ๖๐ - ๘๐ เซนติเมตร ชายคายื่นอกมาประมาณ ๘๐ เซนติเมตร
เตรียมวัสดุในการสร้างเรือน โดยที่เจ้าของเรือนจะเป็นผู้เตรียม สล่าเก๊าจะบอกว่าต้องเตรียมวัสดุเสา โครงสร้าง หลังคา องค์ประกอบอื่น ๆ ขนาดและจำนวนเท่าไหร่ที่จะใช้สร้างเรือน โดยก่อนที่จะสร้างเรือน จะมีการนำวัสดุ อุปกรณ์ ขึ้นขันโดยพระอาจารย์ในวัดประจำหมู่บ้าน เพื่อเป็นสิริมงคลก่อนจะลงมือสร้างเรือน
ปักผัง ขุดหลุมฐานรากความลึก ๑ – ๑.๕ เมตร กว้างตามขนาดเสาที่จะปัก โดยก้นหลุมปกไม้เสาลงไปจะมีทรายบ้าง ใส่หรือไม่ใส่ก็ได้ ปกเสาให้ได้ความสูงที่ต้องการและกลบดิน
ใส่คาน : ใส่คานบน (อะแส), คานล่าง
โครงสร้างหลังคา : จันทัน, กลอน, แป และมุงหลังคา
โครงสร้างพื้น : คาน, ตง และปูไม้พื้น (ไม้กระดาน)
โครงสร้างผนัง : โครงเคร่า, วงกบประตู – หน้าต่าง
กรุผนัง (ไม้ฝา)
ใส่บานประตู - หน้าต่าง
ขึ้นบันไดเรือน

สัดส่วน

เครื่องมือสร้างเรือน

ค้อน : ตอกตะปู งัดตะปู
ขวาน : ฟัน ซ้อม แต่งไม้
สิ่ว : เจาะ
ขอขืด : ขีดเพื่อกำกับการแต่งไม้
ลูกดิ่ง : ลุกวัดระดับฉากตั้ง
สว่านมือ : เจาะ
ประแจ : ขันน็อตเพื่อยึด
ประแจดัดเหล็ก : ดัดให้เหล็กงอ
เลื่อย : ตัดไม้ แต่งไม้ให้ตรง หรือ โค้ง
กบไสไม้ : ไสหน้าไม้ให้เรียบ, ทำบังใบ, แต่งร่องไม้, เซาะร่องใส่กระจก